Podział nawyków w kontekście nauczania ruchu

Powinniśmy umieć rozpoznawać niektóre z pośród najważniejszych cech  odróżniających jeden nawyk ruchowy od drugiego            
Powinniśmy umieć rozpoznawać niektóre z pośród najważniejszych cech  odróżniających jeden nawyk ruchowy od drugiego, ponieważ wiąże się to z metodyką nauczania tego elementu. Tymi cechami są: budowa zadania ruchowego, względna ważność składników ruchowych i poznawczych, oraz poziom przewidywalności środowiska. Klasyfikacja pozwala na metodyczne ustawienie ćwiczeń w których zawodnik przechodzi od nawyku nieciągłego do seryjnego (np. atak, asekuracja i ponowienie ataku), następnie włącza do tego czynnik poznawczy w którym określa strategię wykonania danego ruchu (ocena na ile uwzględnić czynnik poznawczy) i w końcu modyfikacja tego ruchu w zależności od zmieniającej się sytuacji boiskowej. Podczas nauczania ruchu te trzy czynniki mogą pozostawać w różnej relacji między sobą. Są one też asumptem do układania ćwiczeń, które powinny uwzględniać te trzy aspekty w różnym stopniu.  

Chociaż naukę rozpoczyna się zwykle od nawyku nieciągłego, jako czynność ruchową wykonywanym w środowisku zamkniętym, to stopniowo  "suwaki" wędrują w kierunku zwiększaniu trudności wykonania, właśnie poprzez: łączenia ruchów ich modyfikowania oraz reagowanie na zmieniające się sytuacje. 
Jeżeli już weszliśmy na jakiś poziom, to nie należy wracać, bez potrzeby, do tego co opanowaliśmy. Jeżeli bazujemy na ograniczonej ilości ćwiczeń, to ograniczamy szansę na optymalny rozwój zawodnika. Możliwości konstruowania ćwiczeń w ramach chociażby opisanych tu cech są właściwie nieograniczone. 

Pierwszy sposób klasyfikacji- nawyki nieciągła vs seryjne

Budowa zadania ruchowego w siatkówce obejmuje nawyki nieciągłe i seryjne, które są połączeniem  nawyków nieciągłych. Takim połączeniem w siatkówce jest np. wyskok do bloku w "I tempo" i następnie przemieszczenie się do bloku na skrzydle, lub atak po przyjęciu zagrywki, albo samoasekuracja po ataku. W trakcie uczenia się nawyku seryjnego poczatkujący zazwyczaj skupiają uwagę na każdym ze składników osobno. Później w miarę nabywania doświadczenia potrafią łączyć je w całość, tak że wygląda to jak jeden ruch. Jeden ruch powinno łączyć się z możliwie różnymi ruchami aby działanie było plastyczne i aby można generować inne potrzebne ruchy, nawet te, które nie były uczone. Dlatego szczególnie w szkoleniu młodzieży należy unikać sztampy w łączeniu ruchów. Jeżeli łączymy cały czas krok skrzyżny z wyskokiem do bloku lub stosujemy tylko rozbieg trzykrokowy w nauce ataku, to rodzą się połączenia trwałe, które ograniczają zawodnika na przyszłość. Łączenie różnych ruchów jest zatem warunkiem niezbędnym, w nauczaniu młodzieży. Stopniowo komplikujemy sytuację łącząc różne nawyki ruchowe. Należy jednak unikać sytuacji sztucznych, które nie pojawiają się w grze, chociaż włączanie dodatkowych zadań rozwijających orientację i spostrzeganie powinny być na każdym etapie uwzględniane. 

Drugi sposób klasyfikacji -czynność ruchowa vs czynność poznawcza

Drugi sposób klasyfikacji określa na ile wykonanie danego ruchu oparte jest na jego jakości (czynność ruchowa), a na ile zależy od strategii (czynność poznawcza). Obrona piłki stojąc w określonym miejscu na boisku lub nawykowe przemieszczanie skierowane jest tylko do jakości obrony, ale dostosowanie się zawodnika do najlepszego miejsca w obronie wymaga już czynności poznawczej. Mówiąc krótko w czynności ruchowej ważne jest jak to zrobić, a w czynności poznawczej co zrobić. W siatkówce następuje zwykle połączenie w różnym stopniu czynności ruchowej i poznawczej, chociaż skrajne przypadki tez występują. Właściwym sposobem poddziału czynności w układzie ruchowo-poznawczym jest przeanalizowanie w jakim stopniu składniki poznawcze (czyli wiedza o tym co zrobić ?) i ruchowe (jak to zrobić?) wpływają na skuteczne osiągniecie zamierzonego celu.  W procesie nauczania ruchu na początku dostarczamy informacji jak to zrobić, a w dalszej kolejności szukamy kompromisu pomiędzy wykonaniem czynności na "maksa", bez "włączania" strategii działania, a uwzględnianiem tej strategii kosztem skupienia tylko na wykonaniu. Podczas nauczania ruchu przechodzimy stopniowo od  akcentów na czynności ruchowe do eksponowania czynności poznawczej odnoszącej się do optymalnego zastosowania danego ruchu.
Bardziej proste zadania będziemy dawali poczatkującemu atakującemu, oparte głównie uderzenie piłki na pułapie, a trudniejsze z uwzględnieniem  kierunku, siły ataku skuteczności ataku, zawodnikowi zaawansowanemu. Czyli na początku ważny jest sposób wykonania, później sposób wykonania i rezultat. a w końcu coraz bardziej rezultat, który jest kompromisem miedzy maksymalnymi parametrami wykonania, a strategią. 
Należy też mieć na uwadze, że wykonanie ataku z maksymalną siłą, ma zwłaszcza u poczatkujących, inny timing niż atak wykonany z siłą od 20% - 80% z możliwością kontroli uderzenia. Dlatego należy go nauczać oddzielni . 
Atak z maksymalną siłą można porównać do skoku wzwyż, gdzie liczy się tylko wysokość wyskoku i ułożenie nad poprzeczką, reszta jest tłem. Jeżeli zawodnik zdecyduje się na wykonanie ataku z maksymalną siłą, to musi sobie zdawać sprawę, że nie będzie mógł go zmienić na inny w trakcie jego wykonywania. Każdy chyba widział zespoły wspaniale prezentujące się w ataku na rozgrzewce i następnie przegrywające swoją grę. Niestety mocny atak nie ma w sobie czynnika poznawczego i tutaj jest jego słabość. To nie znaczy że mocny atak jest nam niepotrzebny. Kiedy nauczamy ataku jest on prowadzony równolegle do nauki pozostałych rodzaju ataku, tak samo jak, np. kiwnięcie. 
Ćwiczenie mocnego atak na początku jest potrzebne, aby zawodnik nauczył się korzystać w pełni z łańcucha biokinematycznego w kierunku mocnego, czystego uderzenia (tylko piłka i zawodnik) bez walorów poznawczych i oceny środowiska. Jednak równolegle należy uczyć się ataku o różnej sile, które należy sprzęgać w naukę różnych odmian ataku oraz umiejętności reagowania w zależności od sytuacji boiskowej. Podobnie wygląda sytuacja w innych elementach gry.

Trzeci poziom klasyfikacji - nawyk otwarty vs nawyk zamknięty

Nawyk otwarty to prowadzenie działań w otoczeniu zmiennym i nieprzewidywalnym. Wprawną czynność wykonywaną w środowisku stałym i przewidywalnym określa się mianem nawyku zamkniętego. w większości przypadków poziom przewidywalności środowiska leży pomiędzy wysokim, a niskim. 
Rozpoczynając naukę tworzymy dla ćwiczącego środowisko przewidywalne i stopniowo zmieniamy otoczenie na coraz bardziej skomplikowanie. 
Jeżeli będziemy zmieniać sytuacje boiskowe stopniowo, to zawodnik nauczy się reagować adekwatnie do zmiany "scenerii" ćwiczenia. Wykonawca uczy się "czytać" różne sytuacje boiskowe i dopasowywać do niej swoje działanie, czasami w krótkim czasie. 
Kiedy chcemy określić wymogi danego zadania lub ocenić możliwości ruchowe osoby, to wszystkie trzy czynniki należy oceniać łącznie. 
Zmiana środowiska w pojęciu siatkówki, to wprowadzanie do ćwiczenia partnerów i rywala, których zachowanie wpływa na wykonanie danego ruchu. Im więcej "punktów krytycznych"  wymagających oceny, tym bardziej skomplikowane działanie. 











Materiały szkoleniowe dostępne bezpłatnie

Publikacje - Klub

Widzenie zogniskowane i otoczeniowe

Widzenie zogniskowane i otoczeniowe

Wzrok przeważa nad innymi źródłami informacji czuciowej stanowiąc podstawę do kontroli ruchów
Korekta błędów rozbiegu do ataku

Korekta błędów rozbiegu do ataku

Najczęstsze błędy atakujący popełniają podczas rozbiegu, który decyduje o tym co dzieje się później.
Sterowanie ruchami

Sterowanie ruchami

Powstaje pytanie w jaki sposób zawodnik potrafi wykryć rozpoznać i wykorzystać właściwie informacje czuciowe.
Pamięć operacyjna

Pamięć operacyjna

Pamięć operacyjna, to pamięć krótkotrwała, w której w sposób świadomy dokonuje sie selekcja informacji
Jak działa pamięć?

Jak działa pamięć?

Wiele słyszeliśmy o pamięci długotrwałej i krótkotrwałej. Jak działa pamięć podczas nauki nowego ruchu. Jak wygląda uczenie "ukryte"
W rytmie na trzy

W rytmie na trzy

Publikacja pokazuje znaczenie rytmu w metodyce treningu i to o timing powinniśmy szczególnie zadbać podczas nauki nowych elementów    
Gra pozorów, czyli nabity w butelkę

Gra pozorów, czyli nabity w butelkę

Artykuł mówi o sposobach skutecznego wpływania na opóźnianie reakcji rywala na swoje działania.
Widzieć, nie znaczy postrzegać

Widzieć, nie znaczy postrzegać

Jak działa system postrzegania, który pozwala nam reagować właściwie na daną sytuację
Jak myśli i działa zawodnik

Jak myśli i działa zawodnik

Im bardziej złożone jest zadanie wymagające obserwacji i dokonywania wyborów, tym niższy poziom pobudzania jest potrzebny.
Mobilizacja stawu biodrowego

Mobilizacja stawu biodrowego

Nasze biodra często pracują w niepełnym zakresie, co może prowadzić do napięcia i sztywności. 
Przewidywanie - czy warto?

Przewidywanie - czy warto?

Początkujący siatkarze mogą poprawić swoje zdolności przewidywania obserwując rywala i analizując jego zachowanie.
Trening stabilizacji

Trening stabilizacji

Bez stabilnego fundamentu siła generowana przy aktywności ruchowej może prowadzić do przeciążenia oraz kontuzji
Trening oddychania z użyciem taśmy oporowej

Trening oddychania z użyciem taśmy oporowej

Zaburzony wzorzec oddechowy niesie problemy ze stabilnością czy hiperwentylacją.
Czas reakcji i podejmowanie decyzji

Czas reakcji i podejmowanie decyzji

Czas reakcji i podejmowanie decyzji, to jeden z najważniejszych elementów nauczania gry
Etapy opanowania czynności ruchowej

Etapy opanowania czynności ruchowej

Ćwiczenie musi być mocno osadzone w sytuacji boiskowej w której ta czynność jest wykonywana, czy też w której następuje uczenie sią ruchów.
Drużyna lepiej ćwiczy niż gra II

Drużyna lepiej ćwiczy niż gra II

Sposoby nauczania i doskonalenia ruchu z uwzględnieniem podstawowego wzorca ruchowy i uogólnionego programu ruchowego.
Drużyna lepiej ćwiczy niz gra I

Drużyna lepiej ćwiczy niz gra I

Cykl artykułów nawiązujących do książki R.A SCHMIDT I C.A. WRISBERG: CZYNNOŚCI RUCHOWE CZŁOWIEKA. 
Blok vs rozbieg atakującego

Blok vs rozbieg atakującego

Rozwój umiejętności blokowania powinien być spójny z nauką techniki i taktyki atakowania 
To tylko blok!

To tylko blok!

Trener powinien znać wzorce ruchowe, umieć je nauczyć i oceniać poprawność stosowania w praktyce.
Nowa wiedza - stare nawyki

Nowa wiedza - stare nawyki

Podeście całościowe oparte jest na współczesnej wiedzy z dziedziny psychologii i pedagogiki.
Piłka i tak doleci ...

Piłka i tak doleci ...

Jaka filozofia leży u podstaw naszej pracy z zawodnikiem i zespołem. Jak realizujemy nasze cele.
Nauka ataku blok -aut

Nauka ataku blok -aut

Artykuł przedstawia możliwość wykorzystania atrapy bloku do nauki uderzenia blok-aut.