To czego uczymy na początku za pomocą ćwiczeń powtarzanych i przeplatanych, to opanowanie podstawowego wzorca ruchowego charakterystycznego dla danej klasy ruchów. Jeśli nauczamy mocnego ataku z pełnego rozbiegu po linii prostej uderzeniem ramieniem prostopadłym do tułowia, to jest to podstawowy wzorzec ruchowy z właściwym sobie timingiem, jedynym i niepowtarzalnym. Jeżeli rozszerzamy zakres umiejętności bazując na tym podstawowym wzorcu ruchowym (zmieniamy rozbieg, siłę i kierunek uderzenia), to tworzymy tzw. uogólniony program ruchowy. Taką naukę zabezpiecza tryb ćwiczeń niezmienny i zmienny. Umiejętności nabyte w ten sposób są elastyczne i mogą generować nawet zachowania, które nie były przedmiotem ćwiczeń.
Podstawowy wzorzec ruchowy > Uogólniony program ruchowy
Znajomość układów i trybów ćwiczeń jest ważna, aby sprawnie poruszać się wśród wielu dróg jakie istnieją w dochodzeniu do swoich maksymalnych możliwości, przechodząc pełen cykl szkolenia sportowego.
Gdy rozpoczynamy naukę należy "przekazać" ćwiczącemu właściwy nawyk ruchowy. Na początku najlepiej poruszać się w układzie ćwiczeń powtarzanych i przeplatanych. Uczący się odwzorowuje określony ruch i jest skupiony wyłącznie na jego wykonaniu. Jeżeli ćwiczymy w pozycji wyizolowanej, to powtarzany ruch jest niemal identyczny, np. prowadzenie ręki na "sucho" do ataku ma wówczas podobny przebieg, co do struktury ruchu oraz jego timingu. Chociaż struktura ruchu mocnego ataku i kiwnięcia jest podobna, to timing wykonania tego ruchu jest inny. Wykonanie tych dwóch czynności opiera się na innym uogólnionym programie ruchowym. To struktura ruchu odróżnia poszczególne elementy gry (zagrywka, przyjęcie, wystawienie, atak blok, obrona) natomiast timing odróżnia różne podstawowe wzorce ruchowe w ramach tego samego elementu gry. W układzie ćwiczeń powtarzanych przyswajamy sobie określone podstawowe wzorce ruchowe, które trzeba starannie zdefiniować, aby ustalić metodykę tych ćwiczeń (program ruchowy o tym samym timingu).
Jeżeli ćwiczący przyswoi sobie strukturę i timing danego ruchu w sytuacji wyizolowanej (bez piłki lub z piłką nieruchomą), to w dalszej kolejności dany nawyk ruchowy powinien być ćwiczony z piłką dorzucaną, ale w względnie stałych warunkach. Dochodzi wówczas określenie trajektorii piłki, która wymusza uwzględnienie tego parametru do wypracowania właściwej reakcji. Skupienie się na samym ruchu prowadzi do wpracowania właściwej jego struktury i timingu i jest to niezmiernie ważny okres procesu nauczania. Podczas tych ćwiczeń wytwarza się w oparciu o podstawowy wzorzec ruchu w którym ingerencja nauczyciela jest niezwykle istotna. Prowadzący powinien umieć wychwycić każdy dysonans w strukturze, czy timingu ruchu, ponieważ jest to etap jego "dopieszczania" zanim zostanie on wprowadzony do ćwiczeń. Na bazie tego podstawowego wzorca ruchowego w sytuacjach boiskowych tworzą się modyfikacje danej struktury ruchu, które jednak muszą zachować właściwy timing. Tworzy się wówczas uogólniony program ruchowy właściwy dla danej klasy ruchów.
Uogólniony program ruchowy trzyma dany podstawowy wzorzec ruchowy w "ryzach", tzn. pozwala na zmianę czasu trwania (szybkości), amplitudy ruchu (zakresu), czy kierunku, a nawet kończyny, ale nie pozwala na zmianę timingu. Dopóki relacje czasowe pomiędzy składowymi ruchu są stałe, to dany ruch jest tylko modyfikacją podstawowego wzorca ruchu. Co ma duże znaczenie w stosowaniu właściwej metodyki ćwiczeń.
Układ ćwiczeń powtarzanych i przeplatanych bazuje NA RÓŻNYCH uogólnionych programach ruchowych, a tryb ćwiczeń niezmienny i zmienny bazuje NA TYM SAMYM uogólnionym programie ruchowym.
Te same uogólnione programy ruchowe mają ten sam timing (rozkład ruchu w czasie)
Jest to niezmiernie ważne, ponieważ timing jest jak melodia piosenki, która może być odtwarzana wolno lub szybko, cicho lub głośno, a jest to ciągle ta sama melodia. Tak samo, gdy dany ruch jest wykonany z zaburzeniami timingu, to widać to gołym okiem. Timing jest nierozerwalnie złączony z danym działaniem i jest to najbardziej trwałe połączenie, które raz źle przyswojone trudno jest później odwrócić. Można zmieniać szybkość, kierunek i zakres ruchu nawet kończynę, którą go wykonujemy, ale nie jego timing.
Nieraz w metodyce nauki danego ruchu trenerzy niepotrzebnie wplatają elementy o innej "melodyce". Tworzy to pewien dysonans i raczej opóźnia, a nie przyspiesza naukę danego elementu. Sprawia to wrażenie chaosu ruchowego. Ten timing jest niezmiernie ważny przy nauczaniu ruchu, szczególnie jeżeli ruch dzielimy na części. Jeżeli nauczając złożonego ruchu chcemy go dzielić na części, to należy ocenić, czy ma on jeden, czy kilka wektorów ruchu. Zmiana wektora ruchu, to zmiana jego kierunku. Jest to punkt w którym można rozdzielić ruch. Np. podczas nauki ataku wektor ruchu zmienia się, gdy atakujący zaczyna "rozkręcać" tułów do atak i przenosi dłoń do tyłu. Tak więc naukę wyskoku do pozycji z łokciem w tyle można spokojnie oddzielić od prowadzenia ręki do ataku.
Czy znaczy to, że rozbieg, wyskok i ułożenia tułowia w locie należy uczyć w całości? To zależy od pojętności ucznia. Jednym wystarczy powtórzenie ruchu w całości inni muszą uczyć się go stopniowo. Sztuczne tworzenie etapów dzieląc je na odcinki nauczane jeden po drugim zaburza timing i wprowadza dysonans w nauce. Nie można nauczać rozbiegu do ataku zatrzymując się podczas naskoku, czy ruszanie do piłki zanim nie określi się jej kierunku. Jeżeli przyspieszymy i zaczynamy zwalniać to gubimy właściwy timing.
Należy każdą rozpoczętą ścieżkę nauczania kontynuować do końca całego ruchu lub jego etapu z zachowaniem właściwego timingu.
Jeżeli chcemy doprowadzić ucznia do postawy "do ataku" w górze z łokciem w tyle, to należy ustalić moment od którego zaczynamy, aby za każdym razem doprowadzić ruch do tego momentu. Stopniowo zwiększamy długość ścieżki ruchu. W ten sposób jesteśmy w stanie określić, gdzie tkwi problem w nauce, gdzie jest jego "stromy" odcinek. Tak więc można naukę rozpoczynać bez wyskoku z półprzysiadu do wspięcia na palce z odwiedzionym do tyłu łokciem, wyskoku z miejsca z zamachową pracą ramion, wyskoku po rozbiegu jednokrokowym z akcentem na przyspieszenia, itd., ale zawsze należy kończyć w postawie gotowości do ataku z łokciem odprowadzonym do tyłu i skręconymi na zewnątrz biodrem.
W całej tej nauce niezwykle ważna jest koordynacja ramion. W tym znaczeniu zamachowy ruch ramion poprzedzający wyskok z miejsca musi być właściwie wkomponowany i skoordynowany z wyskokiem, zgodnie z timingiem uogólnionego programu ruchowego.